بخش اول: مبانی نظری صنعت بانکداری

۲-۲-تاریخچه پول و بانکداری در دنیا

بشر اولیه نیازمندی‌های خود را در نظام بسته اقتصادی در محدوده خانواده یا قبیله تأمین می نمود. به مرور زمان که زندگی اجتماعی در اقوام بشری پیشرفت کرد، نیاز به مبادله احساس شد و مبادلات کالا با کالا توسعه یافت. به تدریج چون برخی کالاها خواهان بیشتری در مبادلات داشتند، علاوه بر خاصیت ذاتی خود، جنبه واحد و معیار سنجش را نیز پیدا کردند. از این کالاها می‌توان به ادویه در هندوستان، غلات در ایران و پوست سمور در روسیه اشاره کرد. با انتخاب واحد ارزش، هر چند عمل مبادله نسبت به قبل ساده تر شد ولی مشکلات اساسی آن از قبیل فاسد شدن، ذخیره کردن و غیره همچنان باقی ماند. سرانجام فلزات مخصوصاً طلا و نقره به‌عنوان وسیله مبادله انتخاب شدند. مورخان پیدایش پول را به چهار هزار سال پیش سرانجام فلزات مخصوصاً طلا و نقره به‌عنوان وسیله مبادله انتخاب شدند. مورخان پیدایش پول را به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح در خاورمیانه و در تمدن‌های سومری حوالی خلیج فارس و مصر قدیم نسبت می دهند (بنیادی، ۲۰۰۷). به تدریج و با گسترش تمدن‌ها، دولت ها به وجود آمدند و با ضرب سکه با وزن و عیار معین، پول وزن شده را به پول ضرب شده تبدیل کردند. آغاز تأسیس بانک‌ها در جهان به اوخر قرن پانزدهم میلادی باز می گردد که از اوایل قرن هفدهم به صورت گسترده در سطح اروپا گسترش یافتند. از اواخر قرن نوزدهم میلادی نوع دیگری از پول نیز که به پول ثبتی یا پول تحریری[۱] معروف شد شکل گرفت و پرداخت به وسیله چک مرسوم شد.

با ظهور چک به‌عنوان نوعی دستور پرداخت، بانک‌ها نیاز به محل مشترک و قواعدی مدون برای مبادله و تسویه حساب وجوه ناشی از چک‌ها در میان خود پیدا کردند که منجر به تشکیل اتاق‌های پایاپای[۲] گردید (بنیادی، ۲۰۰۷: ۱۶).

شروع کار بانک های مرکزی برای اعمال مدیریت کلان و هماهنگ بر پول و نظام‌های پرداخت کشورها با تأسیس بانک مرکزی انگلستان در سال ۱۶۹۴ آغاز شد. بانک مرکزی نیز مانند سایر بانک‌ها، به صورت تدریجی و با توجه به شرایط و ضرورت‌ها توسعه یافت. این بانک که به نام بانک انگلستان معروف است و امروزه نیز نقش بانک مرکزی

[۱] – deposit currency

[۲]– Clearing House

مطالعه بیشتر